Voormalige melkfabriek van de Amsterdamsche Melkinrichting. Alleen de gevel is authentiek, alles erachter werd bij een verbouwing in 1989-1990 vervangen.
Het gebeeldhouwde fries boven de ingang toont een groep kinderen die een door bokken getrokken melkkar voortduwen. Het is gemaakt in de werkplaats van de Vlaming P.E. van den Bossche in de Lutmastraat bij de Amsteldijk.
De melkinrichting gebruikte de begane grond. Kantoorruimte op de verdiepingen werd verhuurd; in 1886 kwam er bijvoorbeeld een kantoor van de inkomstenbelasting.
De Amsterdamsche Melkinrichting was in 1878 opgericht door D. Brandon en E. van Goor, en begon op Reguliersdwarsstraat 77-81. Daar werd de aangeleverde melk gekeurd, in bussen gedaan en vervolgens gebotteld om per liter verkocht te worden - ter plekke of aan huis bezorgd. (Het pasteuriseren van melk werd pas in de jaren 1890 gemeengoed.) Van melk die overbleef werd boter gemaakt.
Al snel kwamen er aparte verkooppunten elders in de stad, waaronder aan het Leidseplein. In 1885 waren er vier dergelijke winkels. In dat jaar werd deze nieuwe fabriek geopend, waar een door stoomkracht aangedreven machine gebruikt werd voor het karnen en ontromen van de melk.
Het bedrijf ging in 1917 samen met enkele concurrenten onder de naam Vereenigde Amsterdamsche Melkinrichting (VAMI). Vanaf de jaren 1920 werd hier roomijs geproduceerd. De VAMI had toen ook een fabriek op Overtoom 191-195. De productie op de Prinsengracht werd vermoedelijk in de jaren 1940 gestaakt. De begane grond werd vervolgens gebruikt als parkeergarage en autoverhuur, tot 1983.
Architect Cuypers beschreef de gevel zelf als volgt:
De gevel, van 11.25 M. breedte en ongeveer 20 M. hoogte, wordt opgetrokken van hardsteen, gekroond door een gebeeldhouwd fries van witte zandsteen.
De balusters, pilasters, banden en blokken zijn van tufsteen, afgewisseld met Groningsche baksteen van een aangename, helderroode kleur.
Het fries onder het vooruitspringende gedeelte van het met leien afgezette dak, benevens eenige vlakken in den gevelhals, worden gevuld met gekleurde tegels.
Al het timmerwerk voor deuren, kozijnen, ramen en voor den erker wordt vervaardigd van blankblijvend Amerikaansch grenenhout.
Prinsengracht 739-741
- Datering:
- 1885
- Ontwerp:
- Cuypers, Ed.
- Bouwstijl:
- Neorenaissance XIXB en chaletstijl
- Oorsponkelijke functie:
- Melkfabriek
- Status:
- Rijksmonument (518365)
- Bronnen & links:
- Monumenten Inventarisatie Project
- Citaat Cuypers: uit De bouwmeester, jaargang 1 nummer 2, 1885.
- Beschrijving van het fries: Het Nieuws van den Dag 3-3-1885, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Oprichting Amsterdamsche Melkinrichting: Algemeen Handelsblad 19-6-1878, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- mei 2022
Er zijn 13 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.