Gebouw Helios, gebouwd voor de fotograaf Max Büttinghausen (1847-1906), een Duitse immigrant die hier zijn atelier had. Zijn naam staat nog altijd op de gevel; hij woonde met zijn gezin op de bovenste verdiepingen.
De reliëfs zijn gemaakt door de beeldhouwers Van den Bossche en Crevels. De mozaïeken met teksten en ornamenten werden gemaakt door de Haarlemse firma Bierhorst.
In de Voetboogstraat kwam in 1900 bierkelder Barbarossa. Dat werd na enkele jaren een berucht speelhol, waar verboden gokspelen werden bedreven.
Op de begane grond zat vanaf 1900 de kunsthandel van B.L. Voskuil. In 1910 kwam er tea- en lunchroom Maison Ledeboer, na een verbouwing onder leiding van Van Arkel. Ledeboer was van origine een delicatessewinkel, gevestigd op Kalverstraat 156. Dat pand werd verbonden met het pand op het Spui.
Eind 1923 viel het doek voor Maison Ledeboer. De zaak werd overgenomen door de Zaanse kruidenier Albert Heijn (1865-1945). Die maakte er een restaurant en tearoom naar Engels voorbeeld van, onder de naam Formosa. Zoon Gerrit Heijn (1895-1984) kreeg de leiding over de zaak.
In Formosa werden op zondag matinees en diners-concert gehouden. Op de bovengelegen verdiepingen waren diverse bedrijven gevestigd. In 1929 woedde een felle brand bij een diamantzetterij op de bovenste etage.
Formosa sloot in 1969 de deuren. Op de begane grond kwam toe het Amsterdamse filiaal van wassenbeeldenmuseum Madame Tussaud's. De ingang was in de Kalverstraat. Na het vertrek van het museum in 1991 naar de Dam kwamen hier winkels en een café.
Volgens het rijksmonumentenregister is het pand grotendeels tot stand gekomen in 1895-1897, en volgde in 1899 een kleine uitbreiding aan de Voetboogstraat. Berichten in kranten en een tijdlijn van het leven van Büttinghausen wijzen op een ander verloop:
- mei 1894: Büttinghausen koopt Spui 15 en 17;
- februari 1895: aankoop Voetboogstraat 3;
- november 1895: aanbesteding door Van Arkel verbouw Spui 15-17 en Voetboogstraat 3 tot een "photographisch atelier met expositielokalen, kleed- en wachtkamers, enz.";
- november 1896: Büttinghausen betrekt 15-17;
- april 1899: aankoop Spui 19;
- juni 1899: aanbesteding sloop van nrs 15, 17 en 19;
- juni 1899: aanbesteding bouw "op het terrein Spui No. 15, 17 en 19" van een "winkelhuis met kantoorlokalen, woning en photographische ateliers";
- september 1900: Büttinghausen meldt "nieuw gebouw".
Gebouw Helios. Spui 15, Voetboogstraat 1-5
- Datering:
- 1900
- Ontwerp:
- Arkel, G.A. van
- Bouwstijl:
- Art nouveau
- Oorsponkelijke functie:
- Winkel met atelier
- Status:
- Rijksmonument (518439)
- Bronnen & links:
- Monumenten Inventarisatie Project
- Over Büttinghausen: depthoffield.universiteitleiden.nl/…
- Aanbestedingen: verbouw 15-17, Algemeen Handelsblad 20-11-1895, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; sloop, Het Nieuws van den Dag 1-6-1899, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; bouw, idem 19-6-1899, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; verbouw, De Tijd 19-4-1910, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Plan Ledeboer: Het Nieuws van den Dag 15-2-1910, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Liquidatie Ledeboer: De Tijd 27-10-1923, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Advertentie Formosa: Algemeen Handelsblad 19-12-1923, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Brand: Algemeen Handelsblad 4-4-1929, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Gebouw: archief10.archiefweb.eu/…
- Formosa: hart.amsterdam/…
- Over het aanbrengen van de mozaïeken: Het Nederlandsche Dagblad 15-7-1900, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- december 2023
Er zijn 19 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.