Bouwmaatschappij tot verkrijging van Eigen Woningen
1868 - 1996
De vereniging "Bouwmaatschappij tot verkrijging van Eigen Woningen" werd in 1868 opgericht door enkele werklieden, waaronder de houtzaagmolenaarsknecht Klaas Ris en de metselaar Jan Fortuyn. De doelstelling luidde:
1. Het doen bouwen van huizen, ingericht voor woningen volgens de behoeften van een werkmansgezin en overeenkomstig de regelen der gezondheidsleer; 2. Die woningen aan haar leden te verhuren; 3. De gelegenheid bij loting, open te stellen dat hare leden een perceel met het bedrag der huurpenningen in eigendom kunnen verwerven.
Het eerste project waren de Dubbeltjeswoningen aan de Mauritskade (1870-1885). De woningen werden bij loting toegewezen aan de leden; het gezin van Klaas Ris behoorde tot de eerste gelukkigen. Architect Zoutseling ontwierp voor de Bouwmaatschappij ook de woningen in de Frederik Hendrikbuurt (1887).
De bewoners betaalden naast de (lage) huur elke week een dubbeltje als aanbetaling om de woning na twintig jaar te kunnen overnemen. Door geruzie binnen de vereniging en financiƫle problemen is het nooit zover gekomen.
Tussen 1878 en 1880 bouwde de maatschappij een blok met 180 woningen in de Czaar Peterstraat. Na een gasontploffing in 2001 werd het gesloopt.
De vereniging was een van de productiefste van de 19e eeuw: in 1900 had ze ongeveer 900 woningen gebouwd. Ook na de invoering van de Woningwet (1902), toen er tal van andere woningbouwverenigingen werden opgericht, bleef ze actief. Om aanspraak te kunnen maken op geld van de Woningwet werd in 1919 een aparte tak opgericht, de stichting Onze Woning. Dat was een zelfstandige instelling, zij het dat het bestuur uit dezelfde personen bestond als dat van de bouwmaatschappij.
De bouwmaatschappij en de stichting fuseerden in 1990 tot de vereniging Onze Woning, min of meer gedwongen door de gemeente die de constructie ongewenst vond. In 1996 ging de vereniging op in wat nu Woonstichting De Key is.
- Bronnen & links:
- J. van der Lans: Het begon met dubbeltjes. De geschiedenis van Woonstichting De Key 1868 - 2018. Amsterdam 2018.
- Laatste wijziging:
- januari 2019