Admiralenbuurt
De Admiralenbuurt is het gebied tussen Admiralengracht, Erasmusgracht, Orteliuskade en Postjeswetering. Ook enkele gevelwanden aan de oostzijde van de Admiralengracht worden stedenbouwkundig tot de buurt gerekend.
De buurt viel onder Plan West, het uitbreidingsplan dat volgde op Plan Zuid. Plan West omvatte verder de Postjesbuurt (Westindische Buurt) en de Hoofddorppleinbuurt.
De aanzet tot de buurt werd in 1920 gegeven door bouwondernemer Heere van der Schaar (1882-1970), met zijn plan voor de bouw van zesduizend woningen op grond die hij bezat in de toenmalige gemeente Sloten, ten westen van de Kostverlorenvaart. Het plan paste in het uitbreidingsplan van Sloten. Nadat Amsterdam Sloten in 1921 annexeerde, werd het plan-Van der Schaar uitgewerkt tot een stedenbouwkundig plan door de architecten Jan Gratama en Gerrit Versteeg en door Allard Hulshoff van Publieke Werken. Het stratenplan is grotendeels afgeleid van het eeuwenoude patroon van weteringen, sloten en slootjes. Centraal in de buurt ligt het Mercatorplein, op de kruising van de Hoofdweg en Jan Evertsenstraat.
Gratama, Versteeg en Hulshoff vulden het stratenplan zo gedetailleerd in dat er voor de architecten niet veel meer overbleef dan de gevels. En die waren aan strikte regels gebonden: ze moesten van baksteen zijn, met detaillering van hout, metaal of natuursteen.
Het plan van Van der Schaar werd uitgevoerd tussen 1922 en 1928 en leverde een aanzienlijk deel van de Admiralenbuurt op.
In Plan West werden de ideeƫn van de Amsterdamse School voor het eerst op het niveau van een wijk doorgevoerd. In de eerste jaren van de stroming werd de stijl toegepast op individuele gebouwen, of hooguit op een bouwblok.
Voor Plan West werd een keur aan architecten ingeschakeld: Van Andel, Berlage, Blauw, Heineken en Kuipers, Kramer, Kropholler, Kruyswijk, Van der Linde, Van der Mey, Jan de Meyer, Van den Nieuwen Amstel, Roodenburgh, Rutgers, Staal, Westerman en Wijdeveld.
De woningplattegronden werden opgesteld door het bureau Gulden & Geldmaker.
De huizen kregen een constructie van beton. De meeste werden gebouwd door een aantal particuliere bouwmaatschappijen. Het waren veelal 'premiewoningen': de bouwers kregen voor elke woning subsidie van het Rijk. Daarnaast vroegen enkele bouwondernemers, onder wie Van der Schaar, de gemeente garant te staan voor leningen bij hypotheekbanken. Die financiƫle betrokkenheid maakte dat de gemeente eisen kon stellen aan de uitvoering van de plannen. Inmiddels zijn veel van die woningen overgedragen aan woningbouwverenigingen.
Drie blokken tussen Davisstraat en Postjesweg werden gebouwd voor woningbouwverenigingen. Het terrein tussen Cabotstraat, Columbusplein en Admiralengracht was aanvankelijk gereserveerd voor gemeentewoningen, maar werd later alsnog uitgegeven aan particuliere bouwers.
Een voorstel om de Admiralenbuurt aan te wijzen tot rijksbeschermd stadsgezicht is afgewezen. In november 2022 werd de buurt wel aangewezen tot gemeentelijk beschermd stadsgezicht.
Polygoon-beelden uit 1927 (op het eind beelden van Betondorp).
(Voor de selectie van items in de Admiralenbuurt is de begrenzing gebruikt uit het voorstel tot aanwijzing tot beschermd stadsgezicht.)
- Bronnen & links:
- Hoe plan-West tot stand kwam. Het Volk 11-11-1926, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- R. Smid: Speculanten en revolutiebouwers. Uitgeverij Vantilt, Nijmegen 2019. Specifiek pp. 117-140.
- G. Vermeer, B. Rebel, V. Stissi: Historische gids van Amsterdam. Stadsuitbreidingen 1860-1935. Uitgeverij Bas Lubberhuizen, Amsterdam 2010.
- Laatste wijziging:
- december 2022
- 61 items
- Admiralengracht 92-110 e.o.
- Admiralengracht 132-154 e.o.
- Admiralengracht 181-211
- Admiralengracht 301
- Balboastraat 2-12
- Cabotstraat 35-37
- Cabralstraat 1 e.o.
- Columbusplein 34
- SaĆÆdja en Adindabrug, Hoofdweg
- Hoofdweg 136-178 e.o.
- Hoofdweg 143-241 e.o.
- Hoofdweg 180-232 e.o.
- Hoofdweg 234-302 e.o.
- Hoofdweg 243-301 e.o.
- Hoofdweg 308-382
- Hoofdweg 311-319 e.o.
- Hoofdweg 321-401
- James Cookstraat 2-54 e.o.
- Molenslootbrug, Jan Evertsenstraat
- Jan Evertsenstraat 9-41 e.o.
- Jan Evertsenstraat 20-46 e.o.
- Jan Evertsenstraat 43-57 e.o.
- Jan Evertsenstraat 52-66 e.o.
- Jan Evertsenstraat 59-89 e.o.
- Jan Evertsenstraat 68-92 e.o.
- Jan Evertsenstraat 91-123 e.o.
- Jan Evertsenstraat 94-140 e.o.
- Jan Evertsenstraat 125-131 e.o.
- Jan Maijenstraat 11-17
- Jeruzalemkerk, Jan Maijenstraat 14 e.o.
- Vierwindstrekenbrug, Jan van Galenstraat
- Jan van Galenstraat 184-188 e.o.
- Jan van Galenstraat 291-293 e.o.
- Magalhaensplein 2 e.o.
- Mercatorplein 1-17 e.o.
- Mercatorplein 2-32 e.o.
- Mercatorplein 19-121 e.o.
- Mercatorplein 34-96 e.o.
- Mercatorstraat 4-74 e.o.
- Mercatorstraat 5-85
- Orteliusstraat 28
- Orteliusstraat 292-370
- Orteliusstraat 295-373
- Machineslootbrug, Postjesweg
- Het Sieraad, Postjesweg 1
- Postjesweg 24-34 e.o.
- Postjesweg 36-76 e.o.
- Postjesweg 78-96 e.o.
- Postjesweg 124 e.o.
- Shackletonstraat 6-48
- Torresstraat 1-151
- Torresstraat 18-130 e.o.
- Bethel, Vasco da Gamastraat 35
- Vasco da Gamastraat 41-65 e.o.
- Desideriusbrug, Vespuccistraat
- Vespuccistraat 44-134
- Vespuccistraat 45-53 e.o.
- Vespuccistraat 55-105 e.o.
- Vespuccistraat 107-117 e.o.
- Willem Schoutenstraat 6
- Willem Schoutenstraat 8-12