Sarphatipark 40-42

Hoek Sarphatipark-Tweede Van der Helststraat. Op de bouwtekening staat de naam van eigenaar en bouwer J. Heijink; vermoedelijk was hij ook de architect. Johan Heijink (Aalten 1859 - Amsterdam 1910) was een timmerman uit de Swammerdamstraat.

Sarphatipark 40 is het markante hoekpand met torentje. Nummer 42 is gemeentelijk monument. Op de eerste verdieping daar woonde tussen 1908 en 1911 de schilder Piet Mondriaan (Amersfoort 1872 - New York 1944). De zolder had al op de bouwtekening grote ramen op het noorden en is dus waarschijnlijk als atelier ontworpen.

Eerste bewoner van nummer 42 was de kunstschilder Sipke Kool (Leeuwarden 1836 - Blaricum 1902). In de laatste jaren van de negentiende eeuw woonde hier de zangeres Christina Abraham (Keulen 1869 - ?). Tussen circa 1900 en circa 1907 woonde er de schilder en tekenaar Hobbe Smith (Witmarsum 1862 - Amsterdam 1942).

Mondriaan kwam in 1908 over van Albert Cuypstraat 272. Hij vertrok in 1911 naar Parijs.

Op 1-hoog woonde en werkte tussen 1921 en 1928 de etser en aquarellist Cornelis Brandenburg (Wormerveer 1884 - Amsterdam 1954), bekend onder meer van stadsgezichten van Amsterdam. Na hem, tot 1938 woonde er de schilder Frans David Oerder (Rotterdam 1867 - Pretoria 1944). In 1939 betrok Willem Papenhuijzen de woning; hij was docent aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs.

2-hoog was na de oorlog lange tijd het atelier van de glazenier, graficus en schilder Friso ten Holt (Argelès-Gazost, Frankrijk 1921 – Callantsoog 1997).

Vanaf 1928 tot hun deportatie, woonde en werkte op 3-hoog en/of de zolderverdieping het schilderspaar Samuel 'Mommie' Schwarz (Zutphen 1876 - Auschwitz 1942) en Else Berg (Ratibor, Silezië 1877 - Auschwitz 1942).

Aanvankelijk had alleen het hoekpand een winkel. Wie de eerste uitbater was, is ons niet bekend; wel werd in een krantenadvertentie in april 1891 gezocht naar "een kruideniersbediende voor loop- en winkelwerk". Van 1976 tot 2021 zat er Peters Letters, waar men terecht kon voor plakletters en magneetletters.

De woning op de begane grond van 42 werd in 1905 verbouwd tot winkelruimte. In de jaren 1920 en 1930 was het een banketbakkerij. Tegenwoordig is het een makelaarskantoor.

Oorspronkelijke adressen: Ceintuurbaan 250 en 252 (tot 1892)

Sarphatipark 40-42, Tweede Van der Helststraat 1

Datering:

1890

Ontwerp:

Heijink, J.

Bouwstijl:

Traditioneel bouwen

Oorsponkelijke functie:

Etagewoningen, winkel en atelier

Status:

Gemeentelijk monument

Bronnen & links:

• Gemeentelijk Monumenten Project
• SAA, archieven bouwdossiers, bevolkingsregister, adresboeken
• Kool: rkd.nl/…
• Smith: nl.wikipedia.org/…
• Foto van Mondriaan in zijn atelier op de eerste verdieping: rkd.nl/…
• Brandenburg: nl.wikipedia.org/…
• Oerder: nl.wikipedia.org/…
• Schwarz: nl.wikipedia.org/…
• Berg: nl.wikipedia.org/…
• Ten Holt: nl.wikipedia.org/…

Laatste wijziging:

september 2022

• I Amsterdam-reeks