Rijtje herenhuizen gebouwd door projectontwikkelaar en makelaar Hendricus Carolus Janus (Nieuwer-Amstel 1878 - Amsterdam 1967). Architect was diens jongere broer Johannes Bernardus Janus (Amsterdam 1887 - 1968).
Nummer 13 is afwijkend ontworpen, wellicht om van 3-11 een symmetrisch geheel te maken.
Indeling:
Begane grond: eet- en huiskamer en suite, spreekkamer, keuken.
Eerste verdieping: aan de voorkant een zaal; achter een logeerkamer en een studeerkamer.
Tweede verdieping: drie slaapkamers en een badkamer.
Zolder: dienstbodenkamer en linnenkamer.
Eerste bewoners van nummer 3: H.C. Janus senior en zijn vrouw - de ouders van de architect en de ontwikkelaar. Hendricus Cornelis Janus (Amsterdam 1847 - 1929) was zijn loopbaan begonnen als kuiper; gaandeweg verkreeg hij allerlei onroerend goed.
Nummer 5: Anton Kreymborg (Lohne [Westfalen] 1862 - Den Haag 1946), de modeondernemer die in 1905 een winkel opende in de Leidsestraat. Samen met de bestaande winkels van zijn broer Gerhard werd dat het Kreymborg-concern. Hield hier ook kantoor. Hij en zijn gezin woonden eerder in Johannes Verhulststraat 56; in 1919 vertrokken ze naar Baarn.
De volgende bewoner van nummer 5 was Charles de Vilder (Graauw 1862 - Amsterdam 1932), een polderwerker die zich had opgewerkt tot directeur en eigenaar van de Amsterdamsche Ballast-Maatschappij.
Nummer 7: de advocaat mr. J.F.Th. van Valkenburg (Amsterdam 1877 - 1975) met zijn gezin. Toen hij hier woonde was Van Valkenburg behalve advocaat ook bestuurslid van de Kweekschool voor de Scheepvaart en van het Burgerweeshuis. Verhuisde in 1922 naar Bloemendaal. In 1939 werd Van Valkenburg de laatste Nederlander die in de adelstand werd verheven: hij werd jonkheer.
Nummer 9: de chirurg Donald Mac Gillavry (Enschede 1869 - Heelsum 1951) met vrouw en kinderen, waaronder de latere scheikundige Carolina Mac Gillavry. Ze woonden eerder in de P.C. Hooftstraat en verhuisden in 1937 naar Bergen (N-H).
Nummer 11: dr.mr. Julius Frowein (Nijkerk 1880 - Oosterbeek 1973) en gezin. Verhuisden na enkele jaren, vermoedelijk naar Arnhem of Oosterbeek. Na hen: de tabakshandelaar Frans A. Manus (Amsterdam 1884 - ) met echtgenote en dochter. Zijn vrouw Mercedes overleed toen ze hier net enkele maanden woonden. Verhuisde in 1928 naar Plantage Parklaan 15, waar eerder zijn ouders woonden.
Nummer 13: A.H.W. Janus (Amsterdam 1881 - Bussum 1931), met gezin. Neef van de architect en van de projectontwikkelaar. Hij was eigenaar van manufacturenwinkel De Zon in de Ferdinand Bolstraat en firmant van Nooij & Janus, een Amsterdamse keten van manufacturen-, tapijten- en beddenwinkels. Hield hier ook kantoor. Woonde hier tot zijn dood (door een auto-ongeluk bij Naarden); de weduwe verhuisde in 1935 naar de Sophialaan.
De huizen verloren in de loop der jaren hun woonfunctie. Nummers 3-9 werden in 1942 gevorderd om te dienen als Amsterdams hoofdkantoor van de Nationaal-Socialistische Beweging, de NSB.
Nummer 3: in 1942 verdeeld in kantoor (voor de NSB) en conciƫrgewoning.
Nummer 5: werd in 1942 kantoor van de NSB.
Nummer 7: werd in 1942 kantoor van de NSB.
Nummer 9: in 1937 verbouwd tot clubhuis ("Sterhuis") van Union afd. Amsterdam. Union was een christelijke "vereeniging ter behartiging van de belangen der jonge meisjes", vooral gericht op het voorkomen van prostitutie en vrouwenhandel. Het clubhuis diende als kantoor maar ook als slaapplek voor meisjes die de vereniging van de straat had gehaald. In 1942 werd ook dit pand NSB-kantoor; na de oorlog kwam Union terug. In de jaren 1970 werd Union omgevormd tot een instelling voor maatschappelijk advies en informatie. In 1994 werden de werkzaamheden gestaakt en het pand verkocht.
Nummer 11: gaandeweg geheel in gebruik geraakt voor medische dienstverlening.
Nummer 13 werd in 1935 verbouwd tot kantoor met conciƫrgewoning.
De huizen werden in 2021 aangewezen tot gemeentelijk monument, mede vanwege waardevolle interieurs die er ondanks functiewijzigingen en verbouwingen blijkbaar bewaard zijn gebleven.
Concertgebouwplein 3-13
- Datering:
- 1914
- Ontwerp:
- Janus, J.B.
- Bouwstijl:
- Um 1800
- Oorsponkelijke functie:
- Woonhuizen
- Status:
- Gemeentelijk monument
- Bronnen & links:
- SAA: archieven bouwdossiers en bevolkingsregister; krantenarchief KB
- Over De Vilder: Amstelbode 16-9-1930, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Opening Sterhuis: Algemeen Handelsblad 27-1-1938, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; (beĆ«indiging) arbeidsbemiddeling: Parool 19-11-1964, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Over Union: www.amsterdam.nl/… , archief.amsterdam/…
- Laatste wijziging:
- juni 2022
Er zijn 17 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.