Het Nationaal Monument op de Dam. Het stedenbouwkundig ontwerp is van J.J.P. Oud. De beelden zijn ontworpen door beeldhouwer John Rädecker, en de reliëfs door Paul Grégoire. De twee leeuwenfiguren voor het monument zijn gemaakt door Rädeckers zoon Jan Willem Rädecker.
Vóór de komst van het monument lag op dit deel van de Dam een plantsoen, waar in 1947 een voorlopig monument kwam.
Het definitieve monument werd in 1956 onthuld door koningin Juliana.
In de halfronde gedenkmuur achter de pyloon zijn urnen ingemetseld met aarde van fusillade- en erebegraafplaatsen uit de elf provincies en Nederlands-Indië. De tekst op de muur luidt Aarde, door het offer gewijd, samengebracht uit gans het land, teken tot in verren tijd van heugenis en vasten band.
De 22 meter hoge pyloon is bekleed met travertijn, een vrij poreuze kalksteen. In de jaren 1990 bleek dat het monument zodanig was aangetast dat diverse delen gerestaureerd moesten worden; ze werden geïmpregneerd met acrylhars om herhaling te voorkomen. Dat gebeurde in 1997-1998. De bakstenen kern van de pyloon werd daarbij vervangen door een betonnen versie. In 2019 bleek het monument weer aangetast te zijn.
Nationaal Monument. Dam