Kraken is het gebruiken van (een deel van) een pand zonder toestemming van de rechthebbende, doorgaans de eigenaar. In Nederland kwam het verschijnsel in de jaren 1960 op. De eerste Amsterdamse 'kraak' was waarschijnlijk die in de Generaal Vetterstraat in 1965, toen jonge gezinnen in enkele slooppanden trokken.
Voor kraken zijn verschillende motieven aan te wijzen: woningnood, alternatieve woonstrategie, manier om broed- en vrijplaatsen op te zetten, behoud van bedreigd erfgoed, en strijd tegen speculanten. Soms werd een enkele etage gekraakt, maar er werden ook grotere complexen bezet.
In diverse gevallen werd het kraken na verloop van tijd gelegaliseerd: de krakers kregen een huurcontract en konden blijven zitten. Op die manier zijn diverse waardevolle gebouwen behouden gebleven. In andere gevallen werd er wel ontruimd, zodat de eigenaar zijn plannen voor sloop/nieuwbouw of verbouwing kon uitvoeren.
In de jaren '70 en '80 werd door een deel van de kraakbeweging steeds meer verzet geboden bij ontruimingen door de politie. Dat resulteerde soms in hevige rellen, zoals bij een ontruiming in de Vondelstraat in 1980 en bij de inhuldiging van koningin Beatrix in datzelfde jaar.
Kraken was altijd al in strijd met het eigendomsrecht, maar werd de facto toegestaan als het gebouw of het terrein al langer dan een jaar niet gebruikt werd, en als het niet gepaard ging met strafbare feiten. Sinds 2010 is kraken expliciet verboden. Onder het motto "Kraken gaat door" worden echter nog steeds panden gekraakt - en meestal weer ontruimd.
Enkele bekende kraakcomplexen: