Plan Zuid
Plan Zuid is het stedenbouwkundig plan voor de uitbreidingswijken ruwweg ten zuiden van de Ceintuurbaan en de De Lairessestraat, en tussen Amstel en Schinkel: de Nieuwe Pijp, Stadionbuurt, Apollobuurt en Rivierenbuurt. Het plan dateert uit 1915; de wijk was in 1930 grotendeels voltooid.
De annexatie van een groot deel van de gemeente Nieuwer-Amstel in 1896 maakte het voor Amsterdam mogelijk om zuidwaarts uit te breiden. Aan de architect H.P. Berlage werd gevraagd een stedenbouwkundig plan op te stellen.
Berlages eerste ontwerp werd afgewezen: het was een parkachtig plan met weinig woningen en daardoor te duur. Berlage ging terug naar de tekentafel en maakte een nieuw plan, dat in 1917 door de gemeenteraad werd aangenomen.
Aan de basis van Plan Zuid lag geometrie, met vooral driehoeken en vijfhoeken. Daarmee wilde Berlage eenheid bereiken: alle delen gelijkwaardig, met ruimte voor monumentaliteit op centrale plekken. In het oostelijk deel werd de structuur bepaald door de Y van Vrijheidslaan, Churchilllaan en Rooseveltlaan. In het westelijk deel moest de Minervalaan de centrale as worden. Tussen de verkeersaders bedacht Berlage vele rustige straten en pleinen.
Het Plan is niet geheel uitgevoerd zoals Berlage het had bedacht. Het grote spoorwegstation aan het eind van de Minervalaan is er nooit gekomen; het in 1978 geopende Station Zuid komt hooguit enigszins in de buurt. De Minervalaan werd daardoor een lege as. In plaats van een academie van beeldende kunsten werd aan het andere einde van de Minervalaan in 1962 het Hiltonhotel gebouwd. Ook had Berlage een academisch ziekenhuis in gedachten waar in 1922 het woningbouwcomplex De Dageraad werd opgeleverd. En het stratenplan van de zuidoostelijke buurt is traditioneler geworden dan de concentrische vormen van Berlage. Desalniettemin is de essentie van enkele verkeersaders en veel rustige straten overeind gebleven.
Behalve de later naar hem vernoemde oostelijke toegangsbrug heeft Berlage zelf geen bouwwerken ontworpen in 'Nieuw Zuid'. Veel van de gebouwen werden ontworpen door architecten van de Amsterdamse School. Zij slaagden er meestal in om dreigende saaiheid van de lange, rechte straatwanden te voorkomen met doelmatig gedecoreerde gevels.
Sinds 2017 is het gebied een beschermd stadsgezicht.
- Bronnen & links:
- Beschermd stadsgezicht: cultureelerfgoed.nl/…
- Laatste wijziging:
- oktober 2017
- Amstelkanaal met bruggen
- Amstellaan
- Coƶperatiehof
- De Dageraad
- Diamantbuurt - Van Epen
- Harmoniehof
- Minervalaan I
- Minervalaan II
- Minervaplein
- Noordwesthoek van het plan-Zuid II
- Olympia
- 79 items
- Achillesstraat 77-91
- P.L. Kramerbrug, Amsteldijk
- Amsteldijk 96-107 e.o.
- Amstelkade 16-27 e.o.
- Amstelkade 28-32 e.o.
- Amstelkade 33-38 e.o.
- Amstelveenseweg 199-213 e.o.
- Apollolaan 25-63 e.o.
- Beethovenstraat 85-107
- Bertelmanplein 1-13 e.o.
- Bertelmanplein 2-18 e.o.
- Bertelmanplein 25-41 e.o.
- Bertelmanplein 78-138 e.o.
- Borssenburgplein 1a-3a e.o.
- Borssenburgplein 1-9 e.o.
- Churchilllaan 140-218
- Coƶperatiehof 1-35 e.o.
- Coƶperatiehof 14-16
- Cornelis Krusemanstraat 27-43 e.o.
- Cornelis Krusemanstraat 45-55 e.o.
- Cornelis van der Lindenstraat 12-14
- Diamantstraat 141-205 e.o.
- Barbiersbrug, Ferdinand Bolstraat e.o.
- Gerard Terborgstraat 2-42 e.o.
- Gerrit van der Veenstraat 102-106 e.o.
- Gerrit van der Veenstraat 109-117 e.o.
- Harmoniehof 1-24 e.o.
- Rode blok, Harmoniehof 25-31A e.o.
- Harmoniehof 32-39 e.o.
- Harmoniehof 40-63 e.o.
- Harmoniehof 64-65
- Harmoniehof 66-67
- Harmoniehof 68-69
- Henrick de Keijserplein 22-54 e.o.
- Henrick de Keijserplein 45
- Boerenweteringbrug, Hobbemakade
- Hobbemakade 94-119 e.o.
- Holendrechtstraat 1-47 e.o.
- Holendrechtstraat 2-8 e.o.
- Holendrechtstraat 12-40 e.o.
- IJselstraat 1-9 e.o.
- IJselstraat 2-8 e.o.
- Korte Meerhuizenstraat 2-16 e.o.
- Kromme-Mijdrechtstraat 1-5 e.o.
- Kromme-Mijdrechtstraat 6-10 e.o.
- Herman van den Eerenbeemtbrug, Marathonweg e.o.
- Meerhuizenplein 4
- Minervalaan 39-51
- Minervalaan 40-52
- Minervaplein 1-7 e.o.
- Mozartkade 1-17 e.o.
- Olympia-noord, Olympiakade 13-31 e.o.
- Olympia-zuid, Olympiakade 32-51 e.o.
- Lyceumbrug, Olympiaplein
- Parnassusweg 1-37 e.o.
- Parnassusweg 8-38 e.o.
- Pieter Lodewijk Takstraat 1-31 e.o.
- Pieter Lodewijk Takstraat 2-32 e.o.
- Raphaƫlplein 2-32 e.o.
- Rijnstraat 6-30
- Rijnstraat 11-29
- Rijnstraat 31-35
- Rijnstraat 36-54
- Het Nieuwe Huis, Roelof Hartplein 50-430 e.o.
- Rooseveltlaan 1-65
- Saffierstraat 230-294 e.o.
- Smaragdstraat 1-103 e.o.
- Smaragdstraat 105-135 e.o.
- Speerstraat 6
- Hanny Michaelisbrug, Stadionweg
- Muzenhof, Stadionweg 104-150 e.o.
- Vechtstraat 9-47 e.o.
- Vechtstraat 49-55 e.o.
- De Wolkenkrabber, Victorieplein 45-47 e.o.
- Berlagebrug, Vrijheidslaan
- Vrijheidslaan 9-43 e.o.
- Vrijheidslaan 47-77 e.o.
- Vrijheidslaan 54-78 e.o.
- Vrijheidslaan 80-88A e.o.