Disteldorp
Disteldorp is de wijk tussen Distelweg en Distelkade. Het was een van de eerste woonwijken in Amsterdam-Noord, gebouwd in 1918. De wijk in de Buiksloterham werd gebouwd ter leniging van de woningnood, tegelijk met Vogeldorp. Net als Vogeldorp is het een tuindorp: lage huizen met tuinen. De 224 woningen waren tijdelijke woningen, met een beperkte levensduur, maar de wijk bestaat nog steeds.
Begin 1917 was bij de Grasweg in enkele maanden tijd een buurtje gebouwd met circa 300 houten noodwoningen, het nooddorp Obelt (of Erica; afgebroken in 1929; het lag waar nu de Hammarbystraat loopt). Omdat het om tijdelijke woningen ging, hoefden ze niet te voldoen aan allerlei regels voor woningbouw van het Bouwbesluit. Op de noodwoningen kwam forse kritiek van onder meer architecten en de gemeentelijke gezondheidscommissie. Een voorstel van het gemeentebestuur om er nog 600 te bouwen, werd juni 1917 afgewezen door de gemeenteraad. In plaats daarvan zouden er 600 'eengezinswoningen van lichte constructie op betonplaat' moeten komen, een zwaardere categorie. Als locatie werden twee terreinen gekozzen in de Buiksloterham en in de Nieuwendammerham. Die waren deels al opgespoten, en de industrie die er eigenlijk zou moeten komen kon wel even wachten.
De wens van de gemeenteraad bleek echter te zwaar voor die locaties, en de plannen vielen duurder uit dan eerst gedacht. In november 1917 werd daarom alsnog ingestemd met de bouw van de 500 noodwoningen die we nu kennen als Disteldorp en Vogeldorp.
Aan het centrale Distelplein staan enkele panden met luifels: die waren bedoeld als winkelpanden. Verder had het dorp een badhuis, een verenigingsgebouw, een wasserij en een kantoor voor de wijkopzichter.
Opdrachtgever was de Gemeentelijke Woningdienst. De naam van de architect van de woningen is niet bekend. Vaak wordt Berend Boeyinga genoemd, hoewel die pas in 1921 in dienst trad bij de Woningdienst. J.H. Mulder werkte destijds vermoedelijk al wel bij de Woningdienst. Het verenigingsgebouw werd tien jaar later gebouwd, naar een ontwerp van Jan de Meijer.
De Woningdienst had inspectrices in dienst die toezicht hielden op de bewoners. Sommigen ervoeren dat als betuttelend, anderen waren er blij mee. Zo trad een inspectrice op tegen een haringkoopman die zijn riekende waren in huis opsloeg, en tegen een vrouw die 'blootsvoets en met loshangende haren' clandestien bier verkocht vanuit haar huis.
De buurt maakt deel uit van het in 2014 aangewezen beschermd stadsgezicht Amsterdam-Noord. In 2000 was het hele dorp al aangewezen als gemeentelijk monument.
- Bronnen & links:
- A. Keppler: De Amsterdamsche noodwoningen, tweede complex. In Tijdschrift voor Volkshuisvesting 1e jrg. no. 4, mei 1920.
- Een onderhoud met de hoofdinspectrice. Het Volk 28-10-1921, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- juni 2023