• 1850-1940
  • Wederopbouw
  • Na '65
  • Complexen
  • Personen & organisaties
  • Thema's
  • Bouwstijlen
  • Zoeken
  • - - - - - - -
  • Monumenten
  • - - - - - - -
  • Over, bronnen, copyright etc.
  • Privacyverklaring
  • start
  • Amsterdam op de kaart

    Kaartlagen

    Basis

    Historische kaarten

    Kaarten

    Uitbreidingplannen

    Afbeelding uit: maart 2021.
    Afbeelding uit: september 2019. Gevel aan de Zwanenburgwal.
    Afbeelding uit: september 2019. Sint Antoniesbreestraat. Rechts het poortje naar het Zuiderkerkhof.
    Afbeelding uit: september 2019. Op het Zuiderkerkhof.
    Afbeelding uit: oktober 2022. Steeg van het Zuiderkerkhof naar het binnenterrein.
    Afbeelding uit: juli 1984. Het binnenterrein in oorspronkelijke staat. De trappenhuizen kregen later deuren.
Bron afbeelding: SAA, bestand 010122020674.
    Afbeelding uit: oktober 2022.
    Afbeelding uit: september 2019. Binnenterrein.
    Afbeelding uit: september 2019. Binnenterrein. De lift (links) is later toegevoegd.
    Afbeelding uit: september 2019. Onderdoorgang vanaf de Raamgracht. De route naar de Antoniesbreestraat is onderdeel van het hoofdnet fiets, en loopt ongeveer daar waar ooit de Moddermolensteeg was.
    Afbeelding uit: september 2019. Raamgracht.
    Afbeelding uit: oktober 2022. Moddermolenstraat.
    Afbeelding uit: april 2021. De brug over de Raamgracht, vlakbij het Pentagon, werd in 2017 vernoemd naar architect Theo Bosch.
    Afbeelding uit: september 1969. Kaalslag in de Nieuwmarktbuurt. Onderaan is het terrein waar tien jaar later begonnen werd met de bouw van het Pentagon.
    Afbeelding uit: mei 1982. Links staat de door Bosch & Van Eyck ontworpen nieuwbouw aan de Moddermolenstraat, rechts die in de Antoniesbreestraat. Op de voorgrond wordt gewerkt aan het Pentagon.

    Het Pentagon, een complex met zo'n negentig woningen en enkele winkels. De naam is ontleend aan de min of meer vijfhoekige vorm van het terrein.

    De huizen die hier eerder stonden hadden de oorlog overleefd maar werden eind jaren '60 afgebroken op last van de gemeente, die de Nieuwmarktbuurt wilde saneren. Motieven daarvoor waren het tegengaan van (verdere) verkrotting, plek maken voor autowegen en kantoren, en de aanleg van de metro.

    In de jaren '70 leidde allerlei protesten tegen de sloop en de cityvorming tot een ommezwaai in het gemeentelijk beleid voor de Nieuwmarktbuurt. De buurt kon een kleinschalig woongebied blijven; op de plek van reeds afgebroken huizen konden nieuwe woningen komen. Het oude stratenpatroon kon grotendeels intact blijven.

    Het complex is rond een binnenterrein gebouwd, gedeeltelijk bovenop de metrobuis. Rubberen blokken moeten de trillingen dempen. De gebouwen kenmerken zich door een verticale geleding, waardoor het complex redelijk aansluit bij de traditionele bebouwing. Door het vele glas en het gebruik van lichtblauwe en -groene platen oogt het luchtig.

    De binnenplaats is openbaar toegankelijk. De open trappenhuizen naar de woningen werden al na enkele jaren dichtgemaakt vanwege overlast van onder meer heroĆÆnegebruikers.

    Architect van het complex was Theo Bosch (1940-1994). Hij ontwierp ook het blok aan de overkant van de Sint Antoniesbreestraat, samen met Aldo van Eyck. Dat was in 1978 gereed en heeft net als het Pentagon een galerij langs de straat, een arcade. Ook de woningen aan de andere kant van de Moddermolenstraat zijn door Van Eyck & Bosch ontworpen (1978).

    Gemeentelijk monument sinds 2023.

      Pentagon. Sint Antoniesbreestraat 132-142, Zwanenburgwal 2, Raamgracht 39-45, Moddermolenstraat 1, Zuiderkerkhof 1-7, Pentagon 2-80, Pentagon 1-87

      Datering:
      1984
      Ontwerp:
      Bosch, Th.
      Bouwstijl:
      Oorsponkelijke functie:
      Woningen en winkels
      Status:
      Gemeentelijk monument
      Bronnen & links:
      • Inventarisatie architectuur post-'65 (Heemschut 2018)
      Laatste wijziging:
      oktober 2023

      Er zijn 43 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.

      Toon afbeeldingen Stadsarchief (43)

      Zoeken