Commiezenhuisje, Weteringschans 30

Selecties van bouwwerken

Gereedschap

Voormalig belastingkantoor (accijnshuisje), nu toegang tot een ondergronds rioolgemaal. De bakstenen muren zijn wit gestukt; het stucwerk is op de hoeken voorzien van een blokmotief. Aan de voorkant heeft het huisje een classicistisch portiek met twee vierkante pijlers.

Tot 1840 stond hier de Weteringpoort, een stadspoort uit 1668. Poort is een groot woord: feitelijk was het een onderdoorgang door de stadswal. Buiten de poort lag een lange houten brug over de Singelgracht. De poort werd afgebroken omdat de stad het onderhoud te duur vond. Ze werd vooral gebruikt voor de heffing van accijns op allerlei ingevoerde goederen. Hier kwamen veel groenten langs die via de Boerenwetering werden aangevoerd.

Voor die belastingfunctie werd naar ontwerp van Bas de Greef een huisje gebouwd aan het begin van de brug. Daar konden de belastingambtenaren (commiezen) kantoor houden.

Voor het huisje stond een hek, dwars op de verbindingsweg naar de overkant van de Singelgracht; vandaar dat de plek sinds 1842 werd aangeduid als de Weteringbarrière. Het hek verdween toen in 1866 de stedelijke accijnzen bij de poorten werden afgeschaft.

Sinds 1987 zit onder het huisje een groot rioolgemaal, dat rioolwater uit de binnenstad naar de zuivering in West pompt. Daarvoor was het gebouwtje in gebruik bij de afdeling Beplanting van Publieke Werken.

Een kijkje in het gemaal.

De verbinding naar de overkant van de Singelgracht heeft een complexe geschiedenis. Op oude prenten is een houten constructie te zien met daarin twee ophaalbruggetjes. Toen door de opening van het Noordzeekanaal (1876) de waterhuishouding van de stad ingrijpend veranderde, kwam hier (vermoedelijk) een waterkering. Sinds 1877 lag er 130 meter verderop een brug, vóór het Rijksmuseum, waardoor deze verbinding grotendeels overbodig was geworden. De schutsluis dateert uit 1878. In 1896 werd een aarden dam achter de Weteringbarrière verwijderd, waarmee de verbinding definitief verdween.