Gemaal Rijperkolk of gemaal Uitdam, een voormalig stoomgemaal. Het maalde water uit de Uitdammer Die naar een kolk (de Rijperkolk) die op de toenmalige Zuiderzee loosde. Het gemaal had twee stoommachines, die elk een scheprad aandreven. De schepraderen hadden een middellijn van 8,20 meter.
Om Waterland beter te kunnen bemalen, had het hoogheemraadschap Waterland in 1875 besloten tot de bouw van twee stoomgemalen: een bij Kadoelen en een hier bij Holysloot. Dit gemaal was iets later klaar dan het zustergemaal Kadoelen. Het werk van beide gemalen werd eerder door windmolens gedaan, die na de komst van de stoomgemalen gesloopt werden.
Op deze plek bevond zich destijds een sluis in de zeedijk, de Rijpersluis. De Rijperkolk, oorspronkelijk een water tussen gemaal en zeedijk, is nu een stukje grasland en een provinciaal monument.
Volgens een krantenbericht uit 1917 was het gemaal op dat moment al buiten werking gesteld. Wellicht was het werk overgenomen door het vernieuwde gemaal Kadoelen. Het is ook mogelijk dat sluis en kolk naar aanleiding van de dijkdoorbraak en watersnoodramp van 1916 zijn verwijderd, en dat het gemaal toen zijn werk niet meer kon doen. Het had in 1909/10 nog nieuwe schepraderen gekregen. In 1924 werd het verkocht.
Tegenwoordig wordt in het gebouw gewoond.
Gemaal Uitdam. Uitdammerdijk 39
- Datering:
- 1876
- Ontwerp:
- Leeuwen, J. van ?
- Bouwstijl:
- Oorsponkelijke functie:
- Gemaal
- Status:
- -
- Bronnen & links:
- Aanbesteding: Heldersche en Nieuwedieper Courant 21-4-1875, kranten.archiefalkmaar.nl/…
- Beschrijving gemalen: Algemeen Handelsblad 13-7-1876, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Sloop windwatermolens: Purmerender Courant 7-9-1881, waterland.courant.nu/…
- Vernieuwing: Het Nieuws van den Dag 23-9-1910, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Buiten werking gesteld: Telegraaf 15-10-1917, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Verkoop: De Waterlander 13-12-1924, waterland.courant.nu/…
- Beschrijving van de Noorder IJ- en Zeedijken deel 1 en 2, provincie Noord-Holland, 2004: www.ijdijken.nl/…
- Rijperkolk: onh.nl/…
- Laatste wijziging:
- juli 2017