• 1850-1940
  • Wederopbouw
  • Na '65
  • Complexen
  • Personen & organisaties
  • Thema's
  • Bouwstijlen
  • Zoeken
  • - - - - - - -
  • Monumenten
  • - - - - - - -
  • Over, bronnen, copyright etc.
  • Privacyverklaring
  • start
  • Amsterdam op de kaart

    Kaartlagen

    Basis

    Historische kaarten

    Kaarten

    Uitbreidingplannen

    Afbeelding uit: december 2015.
    Afbeelding uit: april 2012.
    Afbeelding uit: april 2012.
    Afbeelding uit: juli 2011.
    Afbeelding uit: december 2015. Geveldeel aan het Stationsplein. Boven de ramen de letters N H T M.
    Afbeelding uit: Circa 1935.
    Afbeelding uit: Circa 1650. Schilderij in het Rijksmuseum van het Paalhuis, gezien vanaf het Damrak. Het gebouw stond sinds 1560 op de Nieuwebrug en diende als belastingkantoor (voor het "paalgeld") en postkantoor. Het werd in de 17e eeuw afgebroken.
    Afbeelding uit: circa 1913. De westgevel, met de steiger van de boot naar de overkant van het IJ. Het gebouw stond destijds iets dichter bij het Centraal Station.
Bron afbeelding: SAA, bestand PBKD00194000011.
    Afbeelding uit: april 2018.
    Afbeelding uit: april 2018.
    Afbeelding uit: februari 1972. Tijdens de afbraak.
    Afbeelding uit: 1912.

    Het Noord-Zuid-Hollandsch Koffiehuis. Het werd gebouwd als station voor de Tweede Noord-Hollandsche Tramwegmaatschappij, die de Waterlandse tram exploiteerde. Vanaf het station voeren boten naar de andere kant van het IJ, waar de tramlijn naar Purmerend en Volendam begon.

    Leliman liet zich inspireren door een schilderij van het Paalhuis, een belastingkantoor dat in de gouden eeuw op de Nieuwebrug stond. Het was gebouwd in de stijl van de Hollandse renaissance. Het stationsontwerp moest ook aansluiten bij de traditionele Waterlandse bouwstijlen. De gemeente eiste bovendien dat het gebouw niet het zicht op het Centraal Station zou bederven.

    De eerste Noord-Hollandsche Tramweg-Maatschappij was in 1888 opgericht door de architect Th. Sanders. Dat jaar werd de eerste lijn geopend, van Amsterdam naar Monnickendam. De lijn werd in 1893 overgenomen door de Tweede Noord-Hollandsche Tramwegmaatschappij, die in 1894 een afsplitsing opende naar Purmerend.

    Het trambedrijf werd in 1932 overgenomen door de NZH, waarop in de naam van het koffiehuis ook Zuid-Holland werd opgenomen. Het wordt ook wel Smits' Koffiehuis genoemd, naar de exploitant van het horecadeel. Smits stopte overigens in 2014, na 95 jaar; nu zit er een vestiging van restaurantketen Loetje.

    De tramlijnen werden na de Tweede Wereldoorlog vervangen door buslijnen. In de jaren '70 werd het station afgebroken om ruimte te maken voor de aanleg van de metro. Toen die gereed was, werd het gebouw herbouwd.

    Tegenwoordig is het gebouw ook VVV-kantoor en verkoopt het GVB er kaartjes.

    Dagblad De Tijd schreef in september 1910 over het ontwerp van Leliman:

    De plannen voor het nieuwe stationsgebouw voor de Noord-Hollandsche Tramweg-Maatschappij zijn thans definitief vastgesteld, zoodat de uitvoering nog slechts wacht op het treffen der erfpachtsregeling met de gemeente Amsterdam. Het nieuwe station dat op dezelfde plaats zal verrijzen, waar het bestaande station is gelegen ā€” dus aan de rechterzijde van het Stationsplein, zal een aanlegplaats van 100 M. lengte krijgen.

    De plannen voor het stations- en administratiegebouw, zijn ontworpen door den architect, den heer J.H. Leliman, die opdracht ontving de typische architectuur, eertijds gevolgd in de streek waarvoor de lijnen dezer tramwegmaatschappij de verbinding zijn, in zijn ontwerp te volgen.

    Het station wordt geheel in houtbouw uitgevoerd en bevat een administratie-hoofdgebouwtje dat door een gesloten colonade met het wachtzaal- en restauratie-gebouw wordt verbonden. Daarbij is uiterlijk eenigszins de aanblik van het voormalige Paalhuis, dat eertijds op den hoek aan de Nieuwe sluis stond, gevolgd, zooals dat is afgebeeld op de schilderij van Van Beerstraeten in het Rijksmuseum.

    De colonade heeft veel van de bekende colonades, die aan zoovele oud-Hollandsche vischmarkten een aardigen aanblik geven. Het geheel met zijn samengestelde dakconstructie, zijn aardige afwisselende gevellijnen, de glas-in-lood-venstertjes belooft wel iets zeer typisch te worden, waar de vreemdelingen, die Broek in Waterland, Volendam en Marken bezoeken en die een groot gedeelte vormen van de reizigers op de lijnen dezer maatschappij, wel genoegen in zullen hebben.

    Ook zal de somberheid van de groote stationsoverkapping, die aan deze zijde zoo zeer naar voren dringt, door dit luchtige, kleine station eenigszins worden gebroken.

      Noord-Zuid-Hollands Koffiehuis. Stationsplein 10

      Datering:
      1911-1912
      Ontwerp:
      Leliman, J.H.W.
      Bouwstijl:
      Romantisch-historiserende stijl
      Oorsponkelijke functie:
      Station met koffiehuis
      Status:
      Gemeentelijk monument
      Bronnen & links:
      Laatste wijziging:
      juli 2017

      Er zijn 39 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.

      Toon afbeeldingen Stadsarchief (39)

      Zoeken