Een blok herenhuizen aan de Plantage Parklaan, tussen Plantage Middenlaan en Henri Polaklaan. Nummer 15 hoorde er ook bij, maar dat pand is in 1948 afgebroken nadat tijdens de oorlog ongeveer al het hout er uit was gesloopt.
De huizen hebben elk een eigen schilddak en zijn witgepleisterd. De gevels zijn uiteenlopend gedetailleerd. Veel vensters zijn getoogd, d.w.z. dat de bovenzijde licht gekromd is. Ook hebben diverse vensters rondgetrokken bovenhoeken, tot aan de inzet van de ruit in het kozijn aan toe. Dat laatste was in de jaren 1860 in de mode. De ronde hoeken bij Middenlaan en Polaklaan zijn ook typerend voor die tijd.
De Plantage was lang een grotendeels onbewoond gebied binnen de stadsgrenzen. In de 17de-eeuwse plannen voor de vierde uitleg zou de grachtengordel worden doorgetrokken tot aan de Oostelijke Eilanden. Door kerend economisch tij kwam het nooit zover.
Er kwamen tuinen, allerlei uitspanningen en vanaf 1838 een dierentuin. In 1857 besloot het gemeentebestuur om er alsnog grond uit te geven voor woningbouw. De opdrachtgever van dit blok, W. Brummer, was een van de eersten die van die mogelijkheid gebruik maakten.
Wilhelm Carl Hubertus Brummer (1823-1869) werd geboren in de Pruisische plaats Ahlen. Hij was koopman en consul in Amsterdam van Venezuela. Voor zover bekend woonden hij en zijn gezin zelf niet in deze huizen.
Het hoekpand op nummer 10 was oorspronkelijk ook een woonhuis met een souterrain en een beletage, een gespiegelde versie van nummer 20. In 1895 kwam er de handel in staal en gereedschap van H. Kolkert, die eerder gevestigd was in de Linnaeusstraat. Er werden ook "echte IJlster en Wargasche schaatsen" verkocht, houten schaatsen. Kolkert kreeg in 1896 vergunning om er een smederij te vestigen, maar het jaar daarop was de zaak vertrokken naar Oosterpark 35. Eigenaar Scholl liet dat jaar het onderstuk verbouwen tot een winkelruimte met deur op de hoek. Eerste gebruiker daarvan was tabakswinkelier L. de Jong.
De hoekwinkel bleef een sigarenzaak tot 1943, toen het een boekwinkel met postagentschap werd. Tot 1969 woonden de uitbaters achter de winkel. In 1980 werd de winkel verbouwd tot cafƩ.
De rij huizen werd in 1988 aangewezen tot gemeentelijk monument en in 2001 tot rijksmonument.
- Deel van Plantage
Plantage Parklaan 10-20, Plantage Middenlaan 1-5, Henri Polaklaan 2-4
- Datering:
- 1865
- Ontwerp:
- Breuker, G.W.
- Bouwstijl:
- Eclecticisme
- Oorsponkelijke functie:
- Herenhuizen
- Status:
- Rijksmonument (518405)
- Bronnen & links:
- Monumenten Inventarisatie Project
- Verkoop gemeentegrond aan Brummer: Algemeen Handelsblad 5-6-1865, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Kolkert, schaatsen: Het Nieuws van den Dag 25-11-1895, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; smederij: Algemeen Handelsblad 19-5-1896, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- SAA, archief bouwdossiers en woningkaarten
- Laatste wijziging:
- januari 2024
Er zijn 22 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.