Stedelijk Museum, Paulus Potterstraat 13

Het Stedelijk Museum, een ontwerp van toenmalig stadsbouwmeester Adriaan Weissman. Tussen 2003 en 2012 werd het gebouw gerenoveerd en werd de nieuwe vleugel aan het Museumplein toegevoegd, naar ontwerp van Van Benthem Crouwel. De vleugel aan de Van Baerlestraat uit 1954 (ontwerp J. Sargentini en F.A. Eschauzier) werd daarvoor gesloopt.

De gevels aan de Paulus Potterstraat en Museumplein zijn 100 meter lang. De hoofdingang was aanvankelijk aan de Potterstraat; met de opening van de nieuwe vleugel in 2012 kwam de ingang aan het plein te liggen.

De bouw van het museum werd gedeeltelijk betaald uit een legaat van Sophia Lopez Suasso (1816-1890) en een gift van de familie Van Eeghen. Lopez Suasso was een rijke weduwe die samen met haar echtgenoot een flinke collectie meubels, servies, sieraden en antiek had opgebouwd. Om dat allemaal ten toon te stellen was een nieuw gebouw nodig, waar ook andere collecties konden worden ondergebracht, met name die van de Vereeniging tot het Vormen van eene Openbare Verzameling van Hedendaagsche Kunst (VVHK).

Die 'vereniging met de lange naam' was in 1874 opgericht op initiatief van C.P. van Eeghen. Vanaf 1885 werd de collectie, destijds zo'n veertig schilderijen, tentoongesteld in enkele zalen van het Rijksmuseum. De vereniging bleef streven naar een eigen gebouw. Met het legaat van Lopez Suasso kon de gemeente dat plan realiseren. In 1891 stemde de gemeenteraad in met de bouw van het museum, op het terrein achter het Rijksmuseum.

De ontwerpen van stadsarchitect Weissman werden beoordeeld door een commissie van toezicht, die door de gemeenteraad was benoemd. Na het eerste ontwerp van Weissman stuurde de commissie hem samen met secretaris De Roever op reis naar buitenlandse musea. Daar kwam een nieuw ontwerp uit voort. Dat werd voorgelegd aan een commissie met onder andere de schilders Israëls en Mesdag, die met succes pleitte voor een grote erezaal zoals in diverse andere musea.

Het museum werd op 16 september 1895 geopend door burgemeester S. Vening Meinesz.

Met de verzameling van Lopez Suasso werden elf stijlkamers ingericht, onder de noemer Sophia Augusta-stichting. Mede door de in het testament vastgelegde hoge entreeprijs werden de kamers nauwelijks bezocht. Na de Tweede Wereldoorlog, toen het museum zich steeds meer toelegde op hedendaagse kunst, werden ze geleidelijk opgedoekt.

De beelden in de nissen aan de Paulus Potterstraat tonen architecten en schilders uit de Amsterdamse geschiedenis. Van links naar rechts: Jacob van Campen, Joost Jansz Bilhamer, Hendrick de Keyser, Thomas de Keyser (zoon van), Jacob van Oostzanen, Jan van der Heijden en Pieter Aertsz.

Een deel van het bouwbeeldhouwwerk is gemaakt door Johannes Franse. Hij maakte onder meer de acht familiewapens in de gevel. Het zijn de wapens van de families van leden van de genoemde commissie (Van Hall, Sillem, Van Eeghen, Ankersmit en De Roever), de weduwe Lopez Suasso, burgemeester Vening Meinesz en architect Weissman.

Stedelijk Museum. Paulus Potterstraat 13, Museumplein 10