• 1850-1940
  • Wederopbouw
  • Na '65
  • Complexen
  • Personen & organisaties
  • Thema's
  • Bouwstijlen
  • Zoeken
  • - - - - - - -
  • Monumenten
  • - - - - - - -
  • Over, bronnen, copyright etc.
  • Privacyverklaring
  • start
  • Amsterdam op de kaart

    Kaartlagen

    Basis

    Historische kaarten

    Kaarten

    Uitbreidingplannen

    Afbeelding uit: mei 2021.
    Afbeelding uit: april 2013.
    Afbeelding uit: januari 2014.
    Afbeelding uit: september 2022. Boven: een monogram met de initialen van de architect, WCM. Midden: het rijkswapen met de spreuk Je Maintiendrai. Onder: het bouwjaar 1890 in romeinse cijfers.
    Afbeelding uit: 1888. Plattegrond. Op de koppen van de vleugels waren 'wandelplaatsen'. Aan de kant van de Havenstraat tekende Metzelaar woningen voor (v.l.n.r.) de directeur, de adjunct-directeur en de adjunct-directrice. Aan de Amstelveenseweg kwamen woningen voor de bewaarders.
Bron afbeelding: SAA, bestand 5221BT903381.
    Afbeelding uit: september 1964. Op de voorgrond is de Amstelveenseweg.
    Afbeelding uit: september 1964. Een van de vleugels.
    Afbeelding uit: september 1964. Kerkzaal, met hokjes voor de gedetineerden, die hier geen contact met elkaar mochten hebben.
    Afbeelding uit: juli 2019. Bij de verbouwing tot school zijn de muur en diverse bijgebouwen verwijderd. In de gevel van de westelijke vleugel (links) zijn onder enkele celvensters openingen gemaakt die als doorgangen zouden gaan dienen naar de nog te maken aanbouw.
    Afbeelding uit: september 2022. Links de zuidelijke vleugel, rechts de oostelijke.
    Afbeelding uit: september 1969. Een gevangenenauto voor de poort van het huis van bewaring.
    Afbeelding uit: september 2022. Spiegels in de koepel hielpen de bewaarders bij het bewaken van de gangen.
    Afbeelding uit: september 2022. Onder de centrale koepel.
    Afbeelding uit: september 2022. De voormalige kerkzaal dient nu als aula.
    Afbeelding uit: september 2022. Een voormalige cel, ingericht als herdenkingsruimte voor Hannie Schaft.

    Het voormalige Huis van Bewaring in de Havenstraat. Het gebouw heeft een kruisvormige plattegrond met op de kruising een koepel. De vormgeving is sober; het rijkswapen op de voorgevel vormt de enige decoratie. Er was plaats voor 200 gevangenen.

    De cellen bevonden zich in de drie lange vleugels. De kortere vleugel aan de Havenstraat bood ruimte aan onder meer administratie en ziekenverzorging. Op de eerste verdieping was een kerkzaal met 144 cabines voor de gevangenen. Die opstelling was een uitvloeisel van de destijds net in wetgeving vastgelegde gedachte dat afzonderlijke, cellulaire opsluiting beter was voor de bezinning dan collectieve opsluiting. Gevangenen werden dus zoveel mogelijk uit elkaar gehouden.

    Oorspronkelijk was het een strafgevangenis, als opvolger van de gevangenis aan de Weteringschans. In 1940 werd het een huis van bewaring (hvb), waar (nog) niet veroordeelde verdachten hun rechtszaak mochten afwachten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat onder meer Hannie Schaft hier opgesloten.

    In de jaren 1980 was het hvb enige tijd gesloten en werd het zelfs verkocht, aan de gemeente. Het werd toen onder meer gebruikt door het Internationaal Folkloristisch Danstheater en door de Baghwan-beweging. Toen er echter een landelijk cellentekort ontstond, kocht het Rijk het gebouw snel weer aan en ging het huis na een verbouwing in 1987 weer open. Er werden toen enkele non-descripte vleugels aan de oost- en westzijdes toegevoegd; daartoe werden enkele directiewoningen afgebroken.

    In oktober 2013 werd het gebouw weer gesloten. Het werd in 2017 verkocht aan de British School of Amsterdam, een Engelstalige school met Britse curricula. Die nam het in 2021 in gebruik, na een verbouwing onder leiding van architectenbureau Atelier PRO. De aanbouwen uit circa 1990 werden daarbij verwijderd. De school kwam over uit de Anthonie van Dijckstraat.

    Architect Willem Metzelaar (1848-1918) werkte als ingenieur-architect voor het ministerie van Justitie. Eerder vervulde zijn vader Johan Metzelaar die functie. Willem ontwierp ook de personeelswoningen aan de Amstelveenseweg en Vaartstraat, en verder onder meer de koepelgevangenis in Haarlem en tientallen kantongerechtsgebouwen, waaronder dat aan Kleine-Gartmanplantsoen.

      Havenstraat 6

      Datering:
      1890
      Ontwerp:
      Metzelaar, W.C.
      Bouwstijl:
      Oorsponkelijke functie:
      Gevangenis
      Status:
      Gemeentelijk monument
      Bronnen & links:
      • Monumentenbeschrijving bMA, 2014.
      • Aanbesteding: Algemeen Handelsblad 25-5-1888, (Delpher) resolver.kb.nl/…
      Laatste wijziging:
      juni 2023

      Er zijn 187 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.

      Toon afbeeldingen Stadsarchief (187)

      Zoeken