Gabriël Metsustraat 2-6

Gebouwd als stalhouderij en rijtuigverhuur van H.H. Everhard. De stallen waren op de begane grond van nummer 2, de remise voor de koetsen op 4-6. Boven de stallen was de hooizolder; daarboven was een woning. Ook boven de remise waren woningen.

Het pand was een van de laatste waaraan voormalig stadsarchitect Weissman en Van Niftrik samen werkten. Typerend zijn de houten erkers met spitsen, de afdakjes in chaletstijl boven Franse balkons, en de vele verschillende verbanden waarin de rode bakstenen gemetseld zijn. De meeste dakkapellen zijn later toegevoegd. De toegangen tot de bedrijfsruimten zijn in de loop der tijd sterk gewijzigd. Circa 2010 kreeg nummer 6 een dakterras.

Herman Hendrik Everhard (1856-1940) kreeg de grond in 1898 in erfpacht. Hij had eerder een stalhouderij op Van Baerlestraat 60-62, en een houten stal daar tegenover, naast het Stedelijk Museum. Dit nieuwe gebouw verving de houten stal. Vanaf 1907 gebruikte Everhard alleen dit gebouw, en ging hij zelf wonen in de bovenwoning van nummer 2.

Het werd in 1908 op een veiling aangeboden als "Het kapitale GEBOUW, met een breedte van ruim 28 METER aan de straat, beneden ingericht tot dubbel KOETSHUIS, Stal voor 17 Paarden, Box, Ziekenstal en daarboven gelegen Hooi- Stroozolders, alsmede drie afzonderlijk verhuurde vrije BOVENHUIZEN, met Erkers en groote Open Plaats".

Everhard ging in 1908 failliet; hij en zijn gezin verhuisden naar de Bellamystraat. In 1910 overleed zijn vrouw. De stalhouderij werd voortgezet door H. Schoonderbeek; de inboedel werd in 1913 geveild, 'wegens ziekte'.

In dat jaar begon de Automobiel Exploitatie Maatschappij er auto's te verhuren. De A.E.M. was een dochteronderneming van taxibedrijf Amsterdamsche Rijtuig Maatschappij (A.R.M.), die het pand in 1913 had gekocht. De A.R.M. was sinds 1907 ook eigenaar van de oude stal van Everhard in de Van Baerlestraat. De auto's van de A.E.M. waren van de merken Spijker en Wolseley; ze werden er ook verkocht. In 1915 werd op het binnenterrein een garage gebouwd.

De A.R.M. gebruikte het onderstuk nog lang. Vanaf 1968 werden er Saab-auto's verkocht, door een dochteronderneming die eerder in een ander A.R.M.-gebouw gevestigd was, Overtoom 399. De autohandel verhuisde in 1990 naar de Klokkenbergweg in Zuidoost.

In het bovenhuis van nummer 4 woonde van 1902 tot 1915 het pas getrouwde echtpaar Frederik s'Jacob (1875-1943, ingenieur) en Jacoba Maria Loder (1880-1941).

Ook op nummer 6 woonde vanaf 1902 een nieuwbakken echtpaar: de assuradeur Alfred Schröder (1875-1940) en zijn vrouw Maria van Geuns (1878-1918), amateur-schilder. Zij verhuisden in 1913. De volgende bewoner was de accountant H.J. Wegerif. Die verhuurde in de jaren '30 kamers aan studenten. Zo kwam in 1937 Etty Hillesum (Middelburg 1914 - Auschwitz 1943) hier te wonen. Zij hield in de oorlog een dagboek bij, over haar persoonlijke ontwikkeling maar ook over haar ervaringen in Amsterdam en Westerbork. In 1981 werd het dagboek gepubliceerd. Naast de voordeur is een plaquette aangebracht die aan Hillesum herinnert.

In de jaren 2010 ontwikkelde de eigenaar plannen om de huizen te slopen. De voorgevel zou wel behouden worden, zij het na toevoeging van een verdieping. Na protesten van buurtbewoners en erfgoedclubs besloot het gemeentebestuur in juni 2020 om het pand aan te wijzen tot gemeentelijk monument, waarmee sloop werd voorkomen.

Gabriël Metsustraat 2-6

Datering:

1901

Ontwerp:

Weissman, A.W. & P.H. van Niftrik

Bouwstijl:

Oorsponkelijke functie:

Stalhouderij met bovenbewoning

Status:

Gemeentelijk monument

Bronnen & links:

• Everhard: Het Nieuws van den Dag 30-6-1898, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; idem 19-10-1899, (Delpher) resolver.kb.nl/…
• Veiling 1908: Telegraaf 1-2-1908, (Delpher) resolver.kb.nl/…
• Veiling 1913: Het Nieuws van den Dag 17-4-1913, (Delpher) resolver.kb.nl/…
• AEM: Algemeen Handelsblad 21-10-1913, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; geschiedenis ARM: Algemeen Handelsblad 22-1-1931, (Delpher) resolver.kb.nl/…
• Over Hillesum: ettyhillesumcentrum.nl/…

Laatste wijziging:

juni 2020

• P.H. van Niftrik
• A.W. Weissman

• Autohandel en -industrie