Winkel- en kantoorpand op de hoek van de Dam en de Nieuwendijk.
Voor de gevel werd 80 m² escosijnse steen (blauwe hardsteen) en 70 m² bentheimer steen gebruikt, naast metselwerk in Utrechtse appelbloesem-stenen.
Ongeveer in het midden van de pleinwand zat al sinds circa 1825 een kantoor van het transportbedrijf Van Gend & Loos. Per diligence onderhield het rond 1800 opgerichte bedrijf personen- en postverbindingen tussen de grootste Nederlandse steden, tot 1830 ook die in de zuidelijke Nederlanden. Na de komst van de spoorwegen legde het zich toe op goederenvervoer.
De firma liet in 1886 haar bestaande pand en ook de aangrenzende panden op de hoek slopen om plaats te maken voor nieuwbouw. Van Gend & Loos vestigde er zelf kantoren en een expeditielokaal.
De transportfirma bleef er tot ongeveer 1925. De eigenaar verhuurde dit deel vervolgens aan woninginrichter Woltering en vanaf 1935 aan sportwinkel Sportex.
Het deel op de hoek was bestemd als winkelruimte. Er kwam in 1886 een kledingwinkel van de firma Kattenburg. Over die winkel schreef het Nieuw Israëlitisch Weekblad in november 1886 onder meer:
Een confectie-paleis mag terecht het kieedermagazijn »Nederland" genoemd worden, hetwelk Zaterdag-avond door de firma L. A. en F. L. Kattenburg & C. blijkens achterstaande advertentie geopend wordt. Einde Maart op het terrein, waar vroeger Van Gend en Loos kantoor hield, met den bouw begonnen volgens plannen van den architect W. Langhout en ouder leiding van de aannemers Voorham en Veeneman, staat thans dat magazijn in al zijn pracht gereed, volkomen ingericht naar de eischen van den tijd. Winkel, magazijn, passalon, kinder- en maatafdeeling, verlichting, alles ziet er smaakvol uit en het geheel maakt een zeer goeden indruk.
[..]
Het is waarlijk een kolossale onderneming van de gebroeders Kattenburg. Het is te hopen, dat, bij het aanschouwen van zulk een magazijn, éénig in Amsterdam, velen onzer geloofsgenooten alhier hnn vooroordeel, dat zij bij geloofsgenooten niet goed terecht kennen, zullen opgeven en de onderneming door hun begunstiging zullen steunen.
Kattenburg adverteerde met "onvoorwaardelijk vaste prijzen". Er kon of hoefde dus niet onderhandeld te worden over de prijs, in tegenstelling tot wat in de negentiende eeuw gangbaar was. De Joodse firma maakte de kleding zelf, in een fabriek aan de overzijde van het IJ.
De winkel werd in 1906 aan de kant van de Nieuwendijk uitgebreid, weer naar ontwerp van Langhout. In 1934 werd ze geheel gemoderniseerd, nu naar ontwerp van architect Dick Greiner. Daarbij verdween de natuurstenen winkelpui van Langhout en kwam er een moderne pui met veel glas (inmiddels ook weer vervangen).
De opdrachtgever voor de verbouwing, Wessel Wessel, overleed in 1944 in Bergen-Belsen. Hij was lang mede-directeur geweest bij Kattenburg en had in 1933 de winkel overgenomen. In de winkel huisde sinds 1943 de SS, die er propagandafilms vertoonde en vrijwilligers wierf voor de strijd aan het Oostfront.
Vanaf circa 1949 gebruikte woninginrichtingszaak Woltering de winkelruimte.
- Deel van Dam
Dam 2B-4A
- Datering:
- 1886
- Ontwerp:
- Langhout, W.
- Bouwstijl:
- Neobarok
- Oorsponkelijke functie:
- Winkel, kantoren, bovenbewoning
- Status:
- Gemeentelijk monument
- Bronnen & links:
- Monumenten Inventarisatie Project
- Aanbesteding: Algemeen Handelsblad 19-4-1886, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Materialen: Vademecum der bouwvakken no. 3 september 1886.
- Van Gend & Loos, Woltering en Sportex: Algemeen Handelsblad 22-10-1968, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Citaat: Nieuw Israelietisch Weekblad 5-11-1886, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- "De metamorphose op den Dam te Amsterdam", De Standaard 9-11-1934, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- december 2023
Er zijn 185 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.