• 1850-1940
  • Wederopbouw
  • Na '65
  • Complexen
  • Personen & organisaties
  • Thema's
  • Bouwstijlen
  • Zoeken
  • - - - - - - -
  • Monumenten
  • - - - - - - -
  • Over, bronnen, copyright etc.
  • Privacyverklaring
  • start
  • Amsterdam op de kaart

    Kaartlagen

    Basis

    Historische kaarten

    Kaarten

    Uitbreidingplannen

    Afbeelding uit: juli 2005.
    Afbeelding uit: 1920-1940.
    Afbeelding uit: juli 2005. Monument ter herinnering aan de oude Oranjesluizen. De klok is ook te zien op een van de foto's van Jacob Olie. Op de achtergrond de gemoderniseerde sluisbouwwerken.
    Afbeelding uit: augustus 1904. De klok werd geluid bij dichte mist, om de schippers te waarschuwen.
    Afbeelding uit: augustus 1904.
    Afbeelding uit: juli 1871. De sluizen in aanbouw, gezien naar het zuiden.

    De Oranjesluizen liggen tussen Binnen- en Buiten-IJ. Opdrachtgever was de Amsterdamsche Kanaal-Maatschappij, die het gehele Noordzeekanaal liet aanleggen. Via de sluizen bleef scheepvaart van Amsterdam naar de Zuiderzee mogelijk.

    Het ontwerp voor de sluizen is vermoedelijk gemaakt door ir. Justus Dirks, als deel van zijn ontwerp voor het kanaal. J.G. van Gendt jr. was sectie-ingenieur voor de werken ten oosten van Amsterdam; en de waterbouwkundige Johannis de Rijke was aangesteld als opzichter van het werk aan de sluizen. Hij zag onder meer toe op het heien van ruim 8000 palen.

    De symbolische eerste steen werd in 1870 gelegd door koning Willem III, nadat er al jaren gewerkt was aan de funderingen en aan de dam. Bij die gelegenheid werd ook de naam Oranjesluizen geĆÆntroduceerd. Op 18 maart 1872 werd het complex in gebruik genomen. Vervolgens werd de dijk tussen de sluizen en de Stadsrietlanden gesloten (het Zeeburgereiland en het Merwedekanaal bestonden nog niet), en was het Afgesloten IJ een feit.

    Toen ook de sluizen in IJmuiden gereed waren (1874), was het Noordzeekanaal klaar en begon een nieuwe fase in de geschiedenis van de Amsterdamse haven, en daarmee van de stad. De haven was toen weer bereikbaar voor grotere zeeschepen, hetgeen de economie een flinke opwaartse duw gaf.

    Bij de sluizen hoorde ook een gemaal. Het eerste stond ten noorden van de sluizen. Dat werd in 1895 door een groter en krachtiger gemaal, het gemaal Schellingwoude. Beide bouwwerken werden in 1990 afgebroken.

    Het complex bestaat tegenwoordig uit drie kleinere sluizen voor de kleine beroepsvaart en de pleziervaart, een grotere sluis voor de binnenvaart (de Willem-Alexandersluis uit 1995), en twee vispassages. Het werd tussen 1997 en 2000 gerenoveerd.

    Oranjesluizen. Noorder IJdijk

    Datering:
    1866-1872
    Ontwerp:
    Dirks, J.
    Bouwstijl:
    Oorsponkelijke functie:
    Sluizen
    Status:
    -
    Bronnen & links:
    • Beschrijving: Het Nieuws van den Dag 15-9-1871, (Delpher) resolver.kb.nl/…
    • A. Hendrichs, E.W. de Jong: Herinneringsboekje uitgegeven bij de 25-jarige herdenking van de openstelling van het Noordzee-kanaal, 1901.
    Laatste wijziging:
    mei 2021

    Zoeken