• 1850-1940
  • Wederopbouw
  • Na '65
  • Complexen
  • Personen & organisaties
  • Thema's
  • Bouwstijlen
  • Zoeken
  • - - - - - - -
  • Monumenten
  • - - - - - - -
  • Over, bronnen, copyright etc.
  • Privacyverklaring
  • start
  • Amsterdam op de kaart

    Kaartlagen

    Basis

    Historische kaarten

    Kaarten

    Uitbreidingplannen

    Afbeelding uit: april 2013.
    Afbeelding uit: 1847. De Lijnbaansgracht was destijds nog niet overkluisd.
    Afbeelding uit: 1890. Rechtsonder het kantongerecht (nu De Balie); links daarvan een rijtje dienstwoningen.
    Afbeelding uit: april 2013.
    Afbeelding uit: april 2013. Voorgevel, aan het Kleine-Gartmanplantsoen.
    Afbeelding uit: april 2013. De zuidwestelijke oksel, met op de begane grond nog tralies voor de ramen. Geheel rechts staat het Holland Casino.
    Afbeelding uit: 1915.
    Afbeelding uit: september 1964.
    Afbeelding uit: september 1964.
    Afbeelding uit: september 1968. Het bouwdeel met kantoren, aan het Kleine-Gartmanplantsoen en Weteringschans.
Bron afbeelding: SAA, bestand 010122029252.

    Voormalige strafgevangenis. Het gebouw staat op het voormalige bolwerk Schinkel. Het was de eerste nieuw gebouwde cellulaire gevangenis van Nederland, bedoeld voor eenzame opsluiting. Eerder werden veroordeelden ondergebracht in zalen in tuchthuizen.

    Mede-architect Johan van Gendt (de vader van de grote A.L. van Gendt) had een studiereis naar Engeland gemaakt om daar de modernste gevangenissen te bezoeken. Zijn baas IsaƤc Warnsinck was sinds 1845 architect-adviseur van het ministerie van Justitie. Het duo bouwde in 1856 ook de gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht, eveneens op een voormalig bolwerk en met een gelijkvormige plattegrond.

    Over de invoering van eenzame opsluiting in Nederland was enkele jaren gediscussieerd. Voorstanders zagen het vermijden van onderlinge contacten tussen gevangenen als een probaat middel om recidive tegen te gaan. Een van hen was de dichter W.H. Warnsinck, de vader van de architect. Hij schreef in 1840:

    [..] daarom ook schenken wij onzen bijval aan het stelsel der eenzame opsluiting, vermits hetzelve den gevallen natuurgenoot bewaart voor den verderfelijken omgang en invloed van hen, die, door woord en voorbeeld, hem tot leermeesters in de misdaad verstrekken, en daardoor, bij het ontslag, de herhaling van vroegere wanbedrijven schier onvermijdelijk maakt.

    In 1890 werd het kruisvormige gebouw verbouwd tot huis van bewaring door de toenmalige architect van Justitie, W.C. Metzelaar. Het voorgebouw aan de Weteringschans werd korter gemaakt om de straat te kunnen verbreden en om plaats te maken voor dienstwoningen van het nieuwe kantongerecht aan het Kleine-Gartmanplantsoen.

    Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een deel van de gevangenis gebruikt door de Duitse Sicherheitsdienst, die hier gevangenen opsloot en ondervroeg. Joodse gevangenen (waaronder het gezin van Anne Frank) verbleven hier doorgaans kort, voor ze naar kampen werden vervoerd.

    In 1978 werd het huis van bewaring gesloten; de laatste gedetineerden werden overgebracht naar de toren 'De Schans' in het nieuwe Bijlmerbajes-complex.

    In 1991 was de verbouwing tot kantoren, winkels en casino gereed, naar ontwerp van Pieter Zaanen.

    Max Euweplein 10-60

    Datering:
    1848 / 1991
    Ontwerp:
    Warnsinck, I. & J.G. van Gendt / P. Zaanen
    Bouwstijl:
    Oorsponkelijke functie:
    Gevangenis
    Status:
    -
    Bronnen & links:
    • Citaat: W.H. Warnsinck, Over het stelsel der eenzame opsluiting van gevangenen. In Vaderlandsche letteroefeningen, jaargang 1840. www.dbnl.org/…
    Laatste wijziging:
    juni 2022

    Er zijn 12 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.

    Toon afbeeldingen Stadsarchief (12)

    Zoeken